Kamienie żółciowe – jak się ich pozbyć bez operacji?

Kamienie żółciowe dają bardzo dotkliwe objawy – bólu w okolicy prawego boku, żeber i częstych napadów kolek. Kamica żółciowa dotyka coraz większej liczby populacji (choć bardziej narażone są na nią kobiety) dlatego współczesna medycyna coraz częściej sugeruje chirurgiczne lub farmakologiczne rozwiązanie tego problemu. Okazuje się jednak, że kamienie te można usunąć bezoperacyjnie, nawet bez użycia farmaceutyków czy terapii ultradźwiękowej.

Jak powstają kamienie żółciowe?

Na początku – co to jest żółć i do czego jest potrzebna? Żółć to mieszanina kwasów żółciowych, soli kwasów tłuszczowych oraz cholesterolu, bilirubiny i innych składników, które umożliwiają robicie tłuszczu z pokarmu na kwasy tłuszczowe i późniejsze ich strawienie.

Żółć produkowana jest przez… nie – wcale nie przez „woreczek żółciowy” – a przez wątrobę, a dokładniej przez hepatocyty (komórki wątroby). Spływa ona kilkoma przewodami żółciowymi z wątroby do dwunastnicy natomiast jej nadmiar gromadzony jest w „magazynie” którym jest właśnie pęcherzyk żółciowy (nieopatrznie nazywany „woreczkiem”).

Jak to działa?

Gdy człowiek jest głodny, wątroba produkuje żółć, a pęcherzyk „kurcząc się” zasysa ją do swojego wnętrza. Kiedy człowiek je tłusty pokarm, wówczas zwykła produkcja żółci przez wątrobę nie wystarcza i wtedy pęcherzyk żółciowy „ściska” się wypychając zgromadzoną żółć do systemu.
Żółć, po wykorzystaniu w dwunastnicy i jelitach zostaje „rozmontowana” i wchłonięta ponownie do wątroby w procesie krążenia wątrobowo-jelitowego.

Kiedy zjem coś tłustego boli mnie wątroba!

Ponieważ pęcherzyk żółciowy znajduje się tuż przy wątrobie, większość ludzi, która ma kamienie lub złogi żółciowe po zjedzeniu tłustego posiłku czuje kłucie w boku, kolkę albo ma napad ostrego bólu.

Wizualizację taką wykorzystują nawet producenci leków i suplementów działających na wątrobę (np. Hepatil), choć w rzeczywistości problemem bardzo rzadko jest wątroba, a właśnie zatkany kamieniem pęcherzyk żółciowy lub przewód żółciowy. Stąd pojawiła się również obiegowa opinia, że jedzenie tłustych rzeczy oznacza ból wątroby. Zanim napiszę dlaczego ta opinia jest mylna, najpierw jedno wyjaśnienie:

Jak dochodzi od powstawania kamieni żółciowych?

Oto przykład: ostatni posiłek jadłem o 7 rano i istotnie był tłusty. Po jego strawieniu wątroba nadal produkuje żółć, która gromadzi się w moim pęcherzyku żółciowym i kiedy będzie on już pełen – wątroba „wyłączy” produkcję.

Kolejny posiłek jem zazwyczaj koło godziny 18. Ponieważ będzie tłusty jak wszystkie moje posiłki – pęcherzyk żółciowy „ściśnie się” wydalając całą żółć co ułatwi strawienie tej obfitości tłuszczu.

Natura wymyśliła pęcherzyk żółciowy po to, żeby nie obciążać wątroby poczas posiłku tylko, żeby można było zmagazynować żółć na dogodny moment. Dzięki temu, kiedy jestem już po posiłku (po trawieniu) wątroba powoli napełnia żółcią magazyn pęcherzyka. Innymi słowy, w moim przypadku pęcherzyk wypróżnia się przynajmniej dwa razy na dobę.

Gdybym jednak nie jadł tłustej kolacji i zawierałaby ona tylko pożywienie niskotłuszczowe (np. samo białko lub węglowodany), wówczas ilość żółci produkowana wprost przez wątrobę byłaby wystarczająca i zapas z pęcherzyka żółciowego nie byłby potrzebny. Pęcherzyk czekałby na kolejny posiłek, który będzie obfitował w tłuszcz (np. jajka z majonezem, smażone podgardle, śmietana kremówka, awokado) i dopiero wówczas uwolnił by magazynowaną żółć.

Ale załóżmy na chwilę, że wyjechałem na dwuletnie wakacje i w miejscu gdzie jestem nie ma nic tłustego. Wówczas magazyn żółci nadal pozostaje nienaruszony.Wątroba ją wyprodukowała, napeniła pęcherzyk i produkcja została wyłączona.

…zaczynają tworzyć się kamienie żółciowe

Żółć która jest w zastoju zaczyna wytrącać kryształy cholesterolu a z nich tworzą się złogi żółciowe (kamienie) ponieważ zmienia się skład żółci. To trochę tak, jakby czystą wodę źródlaną przez kilka dni umieścić w szczelnie zamkniętym, ciemnym plastikowym pojemniku. Jej skład, zapach i właściowści fizykochemiczne i biologiczne zmienią się i będą się pogarszać z każdym dniem.

Ciągłe utrzymywanie żółci w pęcherzyku żółciowym powoduje jej zastój (zagęszczenie) i często również patologie w obrębie przewodów żółciowych. Gdy kamień będzie już na tyle duży, aby zatkać przewód żółciowy, i wtedy zjem coś tłustego (powiedzmy, że wracam z tych moich wakacji), żółć nie będzie mogła się wydostać z pęcherzyka żółciowego, co spowoduje ból, ucisk i kolkę wątrobową w okolicy prawego podżebrza. Przy takich objawach (ten ból potrafi być bardzo dotkliwy) ludzie zaczynają unikać tłustego jedzenia – nieświadomie tylko pogarszając swoją sytuację.

W dalszej kolejności skonsumowany tłuszcz bez środowiska żółci nie zostanie strawiony, nie będą też przyswojone niektóre witaminy oraz mikroelementy. Zatkane przez kamienie przewody żółciowe mogą wywoływać żółtaczkę mechaniczną (która ustąpi po usunięciu kamieni). Osoby z kamieniami żółciowymi cierpią zazwyczaj na jeszcze inne dolegliwości gastryczne czy całego układu trawiennego, infekcje oraz osłabienie – wynika to własnie z zachwianego procesu trawiennego (obecność żółci aktywuje inne substancje niezbędne do trawienia tłuszczy i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach).

Objawy które opisałem sprawiają, że większość osób (i co najgorsze także lekarzy) uznaje, że przyczyną powstawania kamieni jest nadmiar tłuszczu w diecie, podczas gdy fakty wynikające z tego procesu są dokładnie odwrotne:

zbyt mało tłuszczu sprawia, że pęcherzyk żółciowy nie jest regularnie opróżniany, przez co dochodzi do kondensacji żółci i krystalizowania się złogów.

To właśnie osoby, które są na niskotłuszczowej diecie (unikają tłuszczu zwierzęcego, roślinnego, orzechów itp) cierpią z powodu kamieni żółciowych zaraz po spożyciu dowolnego tłuszczu w nieco większej ilości.

Jak wyleczyć kamicę żółciową?

Można zrobić to za pomocą zabiegu rozbicia kamieni (np. ultradźwiękami) lub usunięcia pęcherzyka żółciowego w którym znajdują się kamienie. Można też zastosować kurację farmakologiczną, która rozpuści kamienie.

Problem z tego rodzaju zabiegami jest taki, że likwidują one skutek, a nie prawdziwą przyczynę. Osoba, która będzie odżywiać się w ten sam sposób po takim leczeniu nadal będzie narażona na powstawanie kamieni. Tylko zmiana nawyków żywieniowych może trwale zlikwidować problem kamieni żółciowych.

Czy można usunąć kamienie żółciowe bez operacji i farmakoterapii?

Można. Sposób znany jest od wieków. Od wieków dlatego, bo wiadomo, że kamienie żółciowe (tak jak i nerkowe) można rozdrabniać za pomocą oddziaływania kwasami. Pojawia się tylko problem: w jaki sposób umieścić kwas pęcherzyku żółciowym?

Znowu odrobina chemii: tłuszcze składają się z KWASÓW tłuszczowych. Okazuje się, że nasz organizm jest tak sprytny, że dopasowuje skład soków trawiennych do pokarmu, który stanowi nasz nawyk żywieniowy. Innymi słowy, wegetarianie mają inny skład soków trawiennych niż osoby które jedzą mięso. Dzieci jedzące słodycze inny niż dorośli, którzy ich unikają. Osoby które piją alkohol mają inny niż abstynenci.

W ten sam sposób zmienia się również skład żółci. W momencie, gdy w diecie dominuje więcej tłuszczów, kwasów tłuszczowych w żółci jest również więcej i ma ona inny skład. Taka żółć znowu dostaje się do pęcherzyka żółciowego i przewodów żółciowych i zaczyna sukcesywnie zmniejszać kamienie i je wykruszać. I przykład takiej „tłustej” kuracji podam poniżej, ale ważne jest to, jakiego rodzaju jest to tłuszcz.

Najstarsze i najskuteczniejsze metody, które doskonale opisali zakonnicy, ojcowie Bonifratrzy polegają na kuracji olejowej.

Bonifratrzy (o. Grande) zalecają aby całkowicie odstawić wszystkie tłuszcze zwierzęce i pić przed snem łyżkę oliwy z oliwek. Następnego dnia, na śniadanie należy wypić sok z 1 cytryny wymieszany z 2-3 łyżkami oliwy. Jest to posiłek dość obfity, ale w międzyczasie można zjeść kilka jabłek (kwas jabłkowy podobnie jak cytrynowy również rozpuszcza kamienie żółciowe).

Dodatkowo warto jest pić 5-6 razy dziennie po łyżce naturalnego octu jabłkowego. Kwas jabłkowy, który zawierają jabłka i ocet jabłkowy ułatwia rozkruszanie kamieni (ze swojej strony dodam, że nie ma dowodów naukowych na to, że ten sposób działa, wynika to prawdopodobnie z wiekowych doświadczeń zakonników). Dietę taką należy trzymać przez 10 dni a wszystkie kamienie żółciowe (oraz wątrobowe, które są niewidoczne na USG z uwagi na brak w nich wapnia) zostaną usunięte wraz z kałem. Ponieważ przechodzenie kamieni przez żółciowód (rodzenie kamieni) może być bolesne, należy zaopatrzyć się w dowolny lek przeciwbólowy ale rozkurczowy (np. No-Spa).

Ciekawostki

Możesz zaobserwować woreczek żółciowy w wieprzowej czy króliczej wątrobie – w niektórych nie został oddzielony – jest mały i ciemnozielony. Jeśli smażysz wątróbkę (jakąkolwiek) upewnij się, że zostął usunięty ponieważ zmieni smak całej podtrawy na gorzki. Co ciekawe, pęcherzyk żółciowy mają wszystkie kręgowce (nawet te, które są roślinożene). Są jednak wyjątki – bez tego narządu mogą funkcjonować konie, szczury i jeleniowate oraz niektóre gatunki ptaków.

Osoby z usuniętym pęcherzykiem żółciowym nadal mogą jeść tłuszcz (choć wchłaniany będzie w mniejszych ilościach). Wówczas ilość żółci produkowana przez wątrobę „na bieżąco” podczas trawienia tłustego jedznia jest niewystarczająca i zostaje on wydalony w postaci niestrawionej. Z tego powodu powinni jeść więcej mniejszych posiłków (3-4) niż osoby posiadające woreczek żółciowy (1-2 obfite posiłki na dobę). Ci, którzy zachowali pęcherzyk dzięki kuracji farmakologicznej, przy nie zmienionym sposobie żywienia nadal są zagrożeni powstawaniem kamieni w pęcherzyku z powodów które opisałem powyżej.

Znasz jakiegoś gwałtownika? Inaczej mówi się o takich ludziach „cholerycy”. Nie dlatego, że często mówią słowo „Cholera!”. Chole to po grecku żółć – która z uwagi na swój gorzki smak kojarzyła się Hipokratesowi (to on opracował wiodące typy temperamentów) z dominacją, impulsywnością i drażliwością.

Mam nadzieję, że tym tekstem pomogłem Ci zrozumieć to, jak działa Twój organizm i dlaczego może boleć Cię wątroba po okazjonalnym zjedzeniu tłustego posiłku. Jeśli masz jakieś własne obserwacje, napisz mi o nich w komentarzu!